برخلاف همه پیش‌بینی‌ها، بازار رونق نیافت که هیچ، بلکه بهار 87 به یکی از کم‌فروغ‌‌ترین بهارها در چند سال اخیر بدل شد.


حامد گل جان اکبری- بهار 87 قرار بود بهاری نمونه باشد. در روزهای نخست فعالیت بازار در سال جاری، اگرچه به رسم معمول بازار کامپیوتر رونق چندانی نداشت، اما برق چشمان بازاریان حکایت از انتظار ماه‌های بهتر بهاری داشت.
اما برخلاف همه پیش‌بینی‌ها، بازار رونق نیافت که هیچ، بلکه بهار 87 به یکی از کم‌فروغ‌‌ترین بهارها در چند سال اخیر بدل شد.
اینکه چرا چنین شد، موضوعی است که آن را با کارشناسان بازار سخت‌افزار در میان گذاشته‌ایم.
l کاهش تمایل به خرید
یکی از اصلی‌ترین معضلات بازار سخت‌افزار کامپیوتر کشور در فصلی که گذشت، وضعیت اقتصادی جامعه و افزایش میزان تورم بود.
این موضوع به علاوه بالارفتن نرخ بیکاری جزو اصلی‌ترین دلایل رکود اقتصادی تمامی اصناف از جمله صنف قطعات سخت‌افزاری شده است.
سهیل ترکان، قائم مقام مدیر عامل شرکت فراسو می‌گوید: یکی از شاخص‌های اقتصادی که در کشورهای پیشرفته جهان مورد سنجش قرار می‌گیرد‌ «Consumer Confidence» یا تمایل به خرید در مصرف‌کنندگان است. این شاخص اقتصادی، محصول درک خریداران از وضعیت اقتصادی شخصی خود است و هر چقدر مصرف‌کننده به آینده وضعیت اقتصادی خود خوشبین‌تر باشد، تمایل به هزینه کردن برای مصرف، بالاتر خواهد رفت.
وی با بیان اینکه از عوامل موثر در این شاخص، نرخ بیکاری و نرخ تورم است، می‌افزاید: در دوره زمانی بهار 1387 به دلیل رکود بازارهای مختلف به جز بازار مسکن، نرخ بیکاری بالا رفته و همچنین با توجه به بالا بودن تورم و نبود ثبات قیمت در بازار، تمایل به مصرف و اعتماد و اطمینان از خرید در مصرف‌کنندگان پایین آمده و بازار وارد دوره سکون شد.
قائم مقام مدیر عامل فراسو با بیان این نکته که در شرایط فعلی بازار ایران رکود در مورد محصولات مختلف متفاوت است، می‌افزاید: از آنجایی‌که کامپیوتر و محصولات مرتبط با آن برای مردم ایران به عنوان یک ضرورت در اولویت نیست، سریع‌تر از دیگر محصولات از سبد کالای خانوار خارج شده و این منتهی به کسادی بازار IT شده است.
ترکان پایین آمدن نرخ بیکاری و کنترل تورم در بازار را یکی از راه‌های رونق بازار می‌داند و می‌گوید: بدون شک ایجاد اطمینان و اعتماد نسبت به آینده اقتصادی، پایین آمدن نرخ بیکاری و کنترل تورم در بازار از جمله راهکارهایی است که در درازمدت، بازار را به سمت رونق بیش‌تر هدایت خواهد کرد و ضریب رضایت و اطمینان جامعه خریداران را نسبت به کالاهای خریداری شده افزایش خواهد داد.
l فصل رونق زیرفروشی
تورم و گرانی در سطح جامعه تبعات و مشکلات فراوانی را برای بازار ایجاد می‌کند.
فروش نرفتن اجناس که نتیجه مستقیم تورم است، موجب شده تا بازاریان دست به فروش اجناس خود زیر قیمت بزنند یا به اصطلاح زیرفروشی کنند. این اقدام که در فصل بهار امسال بسیار دیده شد موجب شد تا بازار متشنج و ملتهب به کار ادامه دهد.
نریمان خالصی، مدیر کالای سازگار ارقام می‌گوید: وضعیت موجود موجب شده تا مردم بیش‌تر به فکر برآورده کردن نیازهای خود باشند تا خرید یا به روزرسانی کامپیوتر. این امر موجب شده تا اجناس کامپیوتری بر روی قفسه‌ها خاک بخورند و بازاریان را به دلیل اینکه خریدهای خود را به صورت چکی انجام می‌دهند، مجبور به فروش اجناس خود زیر قیمت بازار بکند.
به گفته خالصی، زیرفروشی نه تنها باعث تشنج در بازار در فصل بهار شد، بلکه موجب شد تا ورود و معامله اجناس جدید به ندرت صورت گیرد.
وی می‌افزاید: افزایش تعداد فروشندگان قطعات سخت‌افزاری در تهران یکی دیگر از عوامل کم فروغ بودن بازار در فصل بهار بوده است.
وی توضیح می‌دهد: افزایش فروشندگان در سطح شهر موجب شد تا سهم فروش پایین آید و فروش تمرکز نداشته باشد.
به علاوه این فروشندگان برای بقا در بازار مجبور می‌شوند به صورت خودسرانه و بی‌نظارت، اقدام به ورود کالا از چین کنند.
خالصی می‌گوید: به دلیل پرشدن بازار از قطعات کم کیفیت چینی در فصل بهار، خریدار نیز ترجیح داد تا خرید خود را به آینده موکول کند.
مدیر کالای شرکت سازگار ارقام، امتحانات دانش‌آموزان و دانشجویان را نیز از دلایل رکود بازار در ماه آخر فصل بهار می‌داند، اما معتقد است سهم این عامل در رکود بازار اندک بوده است.
l لپ‌تاپ رقیب سخت سخت‌افزار
اما با وجود وضعیت نامناسب بازار کالاهای کامپیوتری و قطعات سخت‌افزاری، لپ‌تاپ بازاری پررونق و منظم داشت. این روند با جا باز کردن این کالا در جامعه، به ویژه در میان قشر تحصیل کرده موجب شد تا بازار گرم قطعات و دستگاه‌های خانگی جای خود را به لپ‌تاپ‌ها بدهد.
طبق آمارهای موجود، میزان فروش لپ‌تاپ در کشورهای اروپایی نزدیک به 50 درصد کل بازار برآورد شده است و این میزان در کشور ما نیز روند رو به رشدی داشته و خواهد داشت.
میزان فروش لپ‌تاپ تاثیر به سزایی بر میزان فروش قطعات سخت‌افزاری داشته است.
توحیدی، سرپرست بخش محصولات شرکت آواژنگ با بیان اینکه بازار IT ایران دارای فراز و نشیب‌های غیراستاندارد فراوانی است، می‌گوید: یکی از عوامل تاثیرگذار بر بازار امروزه سخت‌افزار کشور، پررنگ‌تر شدن سهم بازار لپ‌تاپ در ایران است.
لپ‌تاپ به دلیل قابلیت‌های فراوان، در دسترس بودن و همچنین دارا بودن همان فناوری‌ها و قابلیت‌های کامپیوترهای شخصی (PC)، سهم‌ عمده‌ای را در بازار جهانی و همچنین بازار ایران دارد.
وی می‌افزاید: زیاد شدن سهم فروش لپ‌تاپ و همچنین قیمت مناسب این دستگاه موجب می‌شود تا متقاضیان خرید PC به سمت لپ‌تاپ گرایش پیدا کنند و دیگر لزومی برای به روز رسانی قطعات PC خود نبینند.
سرپرست بخش محصولات آواژنگ، یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر کسادی بازار سخت‌افزار ایران را کمبود نقدینگی در طول این فصل می‌داند و می‌گوید: کمبود نقدینگی و تناسب نداشتن عرضه و تقاضا در فصل نخست سال 87 به همراه عواملی همچون تورم نیز از عواملی بود که تاثیر منفی خود را بر این بازار بیمار سخت‌افزار گذاشت.
l بازار مشتری را نمی‌شناسد
اما عوامل دیگری نیز در خواب بازار موثر هستند که شرایط عمومی سیاسی، اتکای بازار به خریدهای دولتی و نداشتن تعریف درست از مشتری از این جمله است. از سوی دیگر واردکنندگان نیز در فصل بهار با مشکلاتی در زمینه گشایش اعتبار مواجه بوده‌اند که موجب می‌شد کالا به موقع به بازار نرسد و تعادل عرضه و تقاضا بر هم بخورد.
کیوان یوسفی همدانی، مدیر دپارتمان مشاوره و برنامه‌ریزی شرکت انفورماتیک گستر می‌گوید: در فصل بهار کالاهای خریداری شده و وارداتی به موقع تحویل داده نمی‌شد و موجب می‌شد مردم تا رسیدن اجناس جدید تا حدودی دست نگه دارند.
یوسفی بزرگ‌ترین مشکل بازار ایران را نداشتن تعریف درست از مشتری و مصرف‌کننده می‌داند و می‌گوید: متاسفانه بازار کنونی تعریف درستی از تفاوت مصرف‌کننده و مشتری ندارد. بازار کنونی تمرکز زیادی بر روی مصرف‌کننده دارد در حالی که باید برنامه‌ریزی درستی بر روی مشتری داشت چون این مشتری است که خرید را انجام می‌دهد و به دست مصرف‌کننده می‌رساند.
وی توضیح می‌دهد: در فصل گذشته مصرف‌کننده وجود داشت اما مشتری به دلیل مسایل اقتصادی و غیره توان خرید نداشت و بازار برای این مشکل آماده نبود.
مدیر بازاریابی شرکت انفورماتیک گستر فقدان برنامه‌ریزی بلند‌مدت برای بازار در شرکت‌های واردکننده سخت‌افزاری را موجب بروز چالش در بازار می‌داند و می‌گوید: برنامه‌ریزی در بازار باید متناسب با نیاز جامعه انجام شود که البته با توجه به وضعیت کنونی این امکان وجود ندارد. اما امیدواریم با ثابت شدن اوضاع اقتصادی و سیاسی، این اتفاق بیفتد.